Joods Monument “Dit is de poort naar de Eeuwige”
Overzicht samengesteld door: R.H.M. Göttgens, S.H.O.B. november 2021
Omschrijving:
- Monument ter herdenking van de voormalige Joodse gemeenschap van Beek
- Dit monument is verbonden met de muurplaquette m.b.t. de voormalige Beekse synagoge aan de Molenstraat.
Initiatiefnemers:
Gemeente Beek m.b.v. Comité Monument Synagoge Beek o.l.v. dominee Joan Roëll, predikant in Beek en Beekenaar Jaques Aussems.
Locatie:
Hoek Burg. Janssenstraat - Raadhuisstraat, Beek
Omschrijving en symboliek van het gedenkteken:
Het verhaal:
Het Joods monument in Beek is opgericht ter nagedachtenis aan de verdwenen joodse gemeenschap en de verdwenen synagoge. De joodse gemeenschap van Beek bestond vóór het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog uit 26 leden. Zestien van hen overleefden de bezettingsjaren, veelal door hulp van dorpsgenoten. Na de oorlog zijn de joodse inwoners verhuisd naar een andere gemeente, op natuurlijke wijze overleden of hebben zich bekeerd tot het katholieke geloof. De Joodse gemeente werd in 1954 samengevoegd met die van Maastricht en de synagoge verkocht aan de gemeente Beek en verbouwd tot woonhuis.
Het monument bestaat uit een sterk gestileerde granieten liggende zuil en een zuil met een dwarsliggende balk (bovenlatei) met daarop in het Nederlands en het Hebreeuws een tekst. De tekst, psalm 118, vers 20, stond ook boven de deur van de synagoge in Beek en deze luidt:
“DIT IS DE POORT NAAR DE EEUWIGE.
RECHTVAARDIGEN MOGEN HIERDOOR BINNENGAAN.”
Aan de uiteinden van de bovenlatei zijn twee Davidsterren uitgekapt.
De liggende zuil op de grond, met daarop een in vieren gebroken molensteen, symboliseert de verdwenen joodse gemeenschap.
Op de staande zuil is verder een tekst ingekapt, verwijzend naar de synagoge en met de jaartallen waarin de synagoge voor de gemeenschap heeft gefunctioneerd. Ook de datum van onthulling van het monument is afgebeeld.
Later is ook een speciale plaquette aangebracht op de plek waar de synagoge heeft gestaan.
Op 30 augustus 2020 werd het monument door onbekenden beplakt met affiches van de ultrarechtse organisatie “Volksverzet”. Dit maakt eens te meer duidelijk, hoe belangrijk herdenken is.
Ontwerper en productie:
Francisca Zijlstra, beeldhouwster uit Beek (partner van Arthur Spronken).
Datum onthulling:
Op 22 oktober 1987 door Rabbi D.I. van Gelder, namens de Joodse gemeenschap in Limburg met assistentie van de Beekse burgemeester Bert van Goethem en Jhr. Dominee Joan Roëll als voorzitter van het monument-comité.
Sponsoren:
Inzameling bij de Beekse bevolking, bijdrage van de Provincie Limburg in het kader van de bevordering van beeldende kunst en de Gemeente Beek, die zorg droeg voor de bestrating en aankleding in de directe omgeving van het monument.
Eigenaar monument:
Het monument is vlak voor de onthulling overgedragen aan de Gemeente Beek
Copyright design monument: Francisca Zijlstra
Onderhoud en beheer:
S.H.O.B. en Gemeente Beek
Adoptie:
Privé
Bronnen:
- Herman van Rens, S.H.O.B. Boek: “Voetnoot bij de wereldgeschiedenis, Beek tijdens de Tweede Wereldoorlog” door Herman van Rens, 1994
- Website: Nationaal Comité 4-5 mei/oorlogsmonumenten (incl. foto)
- Website: Joods Cultureel Kwartier/Beek
- De Limburger van 30 augustus 2020
- Archief 1987 S.H.O.B.