Vliegeniersmonument “Gedonder in de Hemel”
Overzicht samengesteld door: R.H.M. Göttgens, S.H.O.B. november 2021
Omschrijving:
Het project met de naam: “Gedonder in de Hemel” omvat de volgende elementen:
- Onderzoek naar de ervaringen van de tien bemanning van een Amerikaanse B-17 bommenwerper, die op 14 oktober 1943 in Beek is neergestort.
- Het achterhalen van nog levende familieleden in de VS.
- Het oprichten van een monument ter nagedachtenis en eerbetoon aan de bemanning.
- Herdenkingsconcert voor de inwoners van Beek op de dag van de onthulling.
- Opzet van een platform voor permanente educatie en bewustwording. (O.a. inrichting kleine expositieruimte, informatie app met QR-code)
Initiatiefnemer:
R.H.M. Göttgens, Stichting Herdenking Oorlogsslachtoffers Beek
Locatie:
Aan de Bourgognestraat, naast Tuinrestaurant “de Oude Pastorie”.
Omschrijving en symboliek van het monument:
Het monument zit vol met symbolieken: Het is uitgevoerd in Cortenstaal en beeldt het neergestorte toestel uit, deels onder het maaiveld om de impact van het neerkomen uit te beelden. De roest van het staal symboliseert het verlopen van de tijd sinds het neerstorten. De richting van het monument komt overeen met de actuele hoek van de crash en is gepositioneerd 100 meter van de feitelijke crash locatie, dat iets naar het zuiden was. De spanwijdte van de vleugels is op ware grootte. In het ijzerwerk is het registratienummer van de bommenwerper: 42-29971 “geponst”, als ware het kogels. Op de romp is de boodschap van het monument afgebeeld: “VRIJHEID IS NIET VANZELFSPREKEND”
Rondom het monument zijn tien fruitbomen geplant, één voor elk bemanningslid. Deze bomen symboliseren de vruchten, die wij kunnen plukken van de opofferingen van de bemanningsleden. In de lente staan deze fruitbomen in volle bloei ten teken van nieuw leven. Een bank biedt een rustpunt ter reflectie. Op de rugleuning staat de tekst vermeld van de winnende spreuk uit een wedstrijd onder de basisschoolleerlingen van Beek: “VLIEGTUIG EN SOLDATEN NAAR DE GROND, DAAROMLOPEN WIJ VRIJ ROND”.
Op een aluminium plaquette zijn de namen en vliegtuigposities van de tien bemanningsleden vermeld.
Het verhaal: De Amerikaanse bemanning is op 14 oktober 1943 opgestegen van hun luchtmachtbasis Thurleigh in Engeland met hun “Vliegende Fort” voor een bombardementsmissie naar de kogellager fabrieken in Schweinfurt, Duitsland. Zij behoorden tot het 423ste Squadron, van de 306e Bomber Group van de 8ste US Luchtmacht.
Boven Hasselt werd het vliegtuig beschoten door een Duitse jager, waarop het rond half twee in de middag in Beek crashte. Vier van de bemanningsleden overleefden dit niet. De zes andere werden krijgsgevangen gemaakt en verbleven de rest van de oorlog in diverse kampen. Allen keerden daarna terug naar hun familie in de VS.
De restanten van vliegtuig werden door de Duitsers volledig ontmanteld en afgevoerd naar Duitsland voor hergebruik. Er is dan ook weinig teruggevonden van het wrak.
Ontwerper:
Jerome Paumen, Wehrung Architecten/Studio Pas
Productie:
Jos Diederen Staalconstructies, Puth
Datum onthulling:
14 oktober 2017, om 13.30 uur (tijdstip van de crash) door een kleinzoon van één van de bemanningsleden als vertegenwoordiger van alle familieleden uit de VS, Shawn P. Crowley, de waarnemend ambassadeur van de VS in Nederland, Sarah Coenen, een basisschoolleerling uit groep acht, Burgemeester Christine van Basten-Boddin van Beek, Gedeputeerde Ger Koopmans van de Provincie Limburg en de initiatiefnemer S.H.O.B.
Verder aanwezig: vele bestuurlijke en militaire hoogwaardigheidsbekleders en tweehonderd belangstellenden uit Beek en omgeving, waaronder enkele getuigen van de crash.
Na afloop was er een nazit voor genodigden in het tuinrestaurant “de Oude Pastorie”. ’s Avonds is door S.H.O.B. in het Asta theater een gratis herdenkingsconcert aangeboden aan de Beekse inwoners.
Sponsoren:
Gemeente Beek, Stichting Limburgs Landschap, Wehrung Architecten, Second Schweinfurt Memorial Association USA, 306BG Historical Association USA, Rabobank, Stichting Herdenking Oorlogsslachtoffers Beek, V-Fonds, Prins Bernard Cultuurfonds, Fonds van Sociale Instellingen, Gemeente Sittard-Geleen, Ministerie van Defensie, Jos Diederen Staalconstructies, IQ Panel, De Bruijn Grondverzet, Steenfabriek Façade uit Beek en ondersteuning van vele andere lokale bedrijven en inwoners binnen en buiten Beek in de vorm van geld, gratis materiaal of dienstverlening.
Eigendom:
S.H.O.B. met grondgebruikrecht, verkregen van Stichting Limburgs Landschap.
Copyright design monument: Wehrung/Studio Pas Architecten Beek
Onderhoud en beheer:
Stichting Limburgs Landschap en S.H.O.B.
Adoptie:
Het monument is geadopteerd door groep 8 van de basisschool “de Bron” in Neerbeek
Bronnen:
Projectarchief 2016/2017 S.H.O.B.
Studie door R.H.M. Göttgens, secretaris S.H.O.B.
Foto: Rob Essers, Evisual, Voerendaal